Rybokarty - pałac

Anna Walkiewicz

Widok od strony jeziora (fot. G.Solecki)

Herb rodu von Lettow na fasadzie pałacu (fot. G. Solecki)

Wnętrze neobarokowej klatki schodowej w wieży pałacu (fot. G. Solecki)

Zespół pałacowo-parkowy jest przykładem budowli złożonej, przekształcanej w kolejnych fazach budowlanych w okresie od około połowy XVIII w. do wybuchu I wojny światowej.

Czas budowy pierwotnej, barokowej rezydencji można określić w przybliżeniu na 3. ćwierć XVIII w. i związać z działalnością podkomorzego Karola Eligiusza von Edling, ostatniego z rodu. Na podstawie ikonografii oraz badań architektonicznych piwnic i murów obwodowych pałacu można w przybliżeniu określić, iż pierwotnie był to budynek wzniesiony na rzucie prostokąta o wymiarach 28 x 14 m, częściowo podpiwniczony, o piwnicach sklepionych kolebkowo, dwukondygnacyjny, o tradycyjnym, dwutraktowym rozplanowaniu wnętrz z sienią na osi z mansardowym dachem.

Kolejny etap w dziejach siedziby nastąpił około połowy XIX wieku, kiedy to na zlecenie Ferdynanda von Lettow - ówczesnego właściciela - przeprowadzono jej przebudowę w duchu neogotyku romantycznego wg wzorów angielskich. Do zachowanej barokowej bryły nakrytej mansardowym dachem dobudowano od strony północnej czworoboczna wieżę mieszczącą klatkę schodową. Podział. elewacji zaznaczono płaskim, linearnym detalem architektonicznym: lizenami zakończonymi ośmiobocznymi wieżyczkami, połączonymi attyką imitująca krenelaż. Do elewacji frontowej (wschodniej) dostawiono arkadowy portyk wsparty na kwadratowych słupach, a od zachodu ganek o konstrukcji słupowej, zakończony tarasem o balustradzie analogicznej do wieńczącego elewację krenelażu. Na terenie Pomorza około połowy XIX stulecia wiele siedzib szlacheckich zostało zmodernizowanych przy użyciu form nawiązujących do gotyku. Popularność neogotyckich form architektonicznych wynikała z przyjętej identyfikacji gotyku ze stylem narodowym oraz idealizacja okresu średniowiecza i etosu rycerskiego.

W 1901 r. majątek przeszedł na własność adwokata Fritza Röchlinga, który zlecił przekształcenie kameralnej siedziby wiejskiej w reprezentacyjną rezydencję, stanowiącą swoistą nobilitację nowego właściciela-mieszczanina. Rozbudowany pałac zachowa. neogotycki wystrój architektoniczny, uzupełniony większa ilością motywów i detali nawiązujących do typu neogotyku malowniczego. Rzut pałacu powiększono do wymiarów 35 x 14 m, korpus przedłużono w kierunku południowym o jedna oś oraz aneks mieszczący dodatkową klatkę schodową. We wnętrzu podwyższono strop nad parterem, co spowodowało zmianę dachu mansardowego na czterospadowy. W elewacjach frontowej i ogrodowej środkowe osie podkreślono pseudoryzalitami, przemurowano część otworów okiennych, dostosowując ich wielkość do podwyższonych pomieszczeń, okna w pseudoryzalitach zamknięto łukami Tudora, arkady podjazdu przed wejściem do wieży zastąpiono prostokątnymi otworami, obniżono otwór wejścia, zamurowano część okien doświetlających wieżę, do południowej ściany wieży dostawiono wieżyczkę łączącą piętro pałacu z pomieszczeniami wieży. Zlikwidowano dawną klatkę schodową w wieży i zastąpiono ją reprezentacyjnym holem wiodącym do nowej, monumentalnej, neobarokowej klatki schodowej umieszczonej w zachodnim trakcie tej części pałacu. Na fasadzie zachowano zdobiący attykę herb rodu von Lettow. Do dekoracji wnętrz zastosowano motywy zaczerpnięte z renesansu, baroku i rokoka. Na iluzjonistycznym plafonie zdobiącym salon widniała sygnatura znanego berlińskiego malarza i rysownika Alberta Wirtha wraz z datą "1903", co pozwala przypuszczać, że pozostałe elementy wspaniałego wystroju pałacowych wnętrz sprowadzono z Berlina - wiodącego na terenie Prus ośrodka artystycznego.

Około 1914 r. do elewacji północnej dobudowano dwukondygnacyjne skrzydło z czworoboczną wieżą. W tym samym czasie powstał ceglany parkan oddzielający część reprezentacyjną siedziby od gospodarczej. W posiadaniu Röchlinga majątek w Rybokartach był do około 1930 r., po nim właścicielem został Möller z Gdańska. Założenie bez zmian przetrwało do 1945 r. Po zakończeniu działań wojennych pałac wraz z zabudową gospodarczą i przynależnymi gruntami przekazano miastu Gryfice. W latach 1962-74 w pałacu mieściła się szkoła podstawowa, później opustoszały budynek ulegał dewastacji. Pałac w stanie ruiny w 1992 r. zakupił prywatny właściciel. W latach 2000-2005 r. przeprowadzi. zewnętrzne prace budowlane i adaptował część wnętrz pałacowych na hotel i restaurację. Z dawnego wystroju wnętrz zachowały się elementy neobarokowych dekoracji rzeźbiarskich i sztukatorskich paradnej klatki schodowej wraz z kutymi balustradami schodów i ślepej galeryjki, fragment iluzjonistycznego plafonu A. Wirtha oraz fragmenty neorenesansowej dekoracji salonu wraz z przejściem w formie serliany.