Putzar - ruiny zamku

Sabine Horn

Po prawej ruiny Domu Ulricha, po lewej -Dom Joachima,

Ruiny Domu Ulricha

Wieś Putzar leży w dolinie Landgraben, stanowiącej granicę pomiędzy Pomorzem a ziemiami leżącymi na południowy-zachód.

Fundatorzy zamku Putzar, a właściwie dwóch warownych domów, pochodzili z jednego z najbardziej wpływowych rodów Pomorza Przedniego. "Dom Ulricha", będący obiektem starszym, został prawdopodobnie wzniesiony w latach 1540-50 przez Ulricha von Schwerin, wielkiego ochmistrza księcia pomorskiego Filipa I. Budynek został zbudowany głównie z głazów i posiadał pierwotnie trzy otynkowane kondygnacje. Tylko niektóre elementy jego wystroju były z cegły, np. obramienia wokół drzwi i okien. Stanowiły one formy przejściowe między późnym gotykiem a wczesnym renesansem i najlepiej widoczne są w obramieniu portalu.

Drugi budynek, tzw. Dom Joachima, pochodzi z lat 1570-80. Wzniesiony został dla młodszego syna Ulricha. Podłużna bryła "Domu Joachima" stanowiła reprezentacyjną budowlę renesansową. Charakterystyczna była jego czworokątna wieża zintegrowana z klatką schodową, usytuowana asymetrycznie przed fasadą północną. Na jej zewnętrznych ścianach w wielu miejscach zachował się pierwotny, chropowaty tynk strukturalny oraz gładkie naroża wyłaniające się spod później nałożonych warstw tynku. Pierwotnie budowla mogła posiadać trzy kondygnacje oraz typowe dla tego okresu szczyty poprzeczne. Zachowana do dziś druga kondygnacja tego budynku pochodzi dopiero z połowy XVIII wieku, kiedy obiekt został poddany szeroko zakrojonej modernizacji.

Szczególnie cenne są figuralne i ornamentalne malowidła, które przetrwały na wewnętrznych ścianach tego dziś zrujnowanego obiektu. W wieży zachowały się pomieszczenia z przewodami kominowymi i filigranowymi dekoracyjnymi fryzami z XVI wieku. Wysmakowany, o intensywnej kolorystyce, wczesnobarokowy wystrój ścian przedstawia anioły trzymające w rękach wstęgi z napisami lub instrumenty muzyczne. Te elementy wystroju są niezwykle cenne i należą do najbardziej znaczących tego typu reliktów na terenie Pomorza Przedniego.

"Dom Ulricha" już w XVIII wieku uległ zniszczeniu i stał się malowniczą ruiną. "Dom Joachima" jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w. był zamieszkały, lecz z powodu niewystarczającej dbałości ulegał niszczeniu. Z powodu nadmiernych kosztów związanych z renowacją, gmina - będąca właścicielem obiektu - wnioskowała o jego zburzenie. Na szczęście obiekt nie został rozebrany, jednak jego użytkowanie ograniczono do pełnienia funkcji magazynu.

Od roku 1992 właściciel prowadzi stałe prace mające na celu zabezpieczenie ruin. Malowidła na ścianach zostały zakonserwowane, a części murów - zwłaszcza korony i nadproża - naprawione. W roku 1996 została zabezpieczona ankrami statyka młodszego budynku, a w roku 2003 założono tymczasowy dach. Oba warowne domy i stojący nieopodal kościół reprezentują ważny zespół renesansowej posiadłości drobnoszlacheckiej.